“Đọc Han Kang”: Nhìn từ Hàn Quốc và Phương Tây

Không gian học thuật của Bluebird’s Nest cuối tuần qua đã trở thành tâm điểm quy tụ giới nghiên cứu, văn sĩ và độc giả trẻ trong diễn đàn chuyên sâu về Han Kang ngày 6/7/2025. Buổi thảo luận được tổ chức bởi Văn+, tập trung phân tích các mô hình tiếp nhận văn chương Han Kang trong bối cảnh nội địa Hàn Quốc và trên trường quốc tế, qua đó phác họa tầm vóc của một hiện tượng văn học đương đại.

Một trong những tham luận đáng chú ý nhất đến từ Tiến sĩ Nguyễn Phượng, một học giả với nhiều năm nghiên cứu và giảng dạy tại Busan, người từng có trao đổi học thuật với chính Han Kang. Ông đã tiến hành giải mã các mã văn hóa bản địa (cultural codes) ẩn chứa trong hệ thống tác phẩm của bà. Theo phân tích của ông, xã hội Hàn Quốc được cấu thành từ các dân tộc có truyền thống sử dụng bạo lực như một phương thức giải quyết xung đột. Trước bối cảnh đó, văn chương Han Kang không kiến tạo một đối kháng trực diện, mà lựa chọn một cuộc triệt thoái mỹ học (aesthetic withdrawal) khỏi thế giới bạo lực để hướng đến “một tồn tại thanh khiết hơn”. Sự triệt thoái này được biểu tượng hóa một cách triệt để qua sự hóa thân thành thực vật của nhân vật trong kiệt tác 채식주의자 (The Vegetarian).

Diễn đàn cũng mở ra một cuộc đối thoại sôi nổi về vai trò của dịch thuật trong việc định hình sự tiếp nhận toàn cầu của Han Kang, đặc biệt qua trường hợp bản dịch Anh ngữ của Deborah Smith. Giới chuyên môn nhìn nhận rằng, dù bản dịch có thể làm thất thoát một phần “không khí ngôn ngữ” trầm mặc, đặc trưng của văn xuôi Hàn mà chỉ độc giả bản ngữ có thể thẩm thấu trọn vẹn, nó lại vô cùng thành công trong việc kiến tạo những ánh xạ liên văn bản (intertextual references). Chính những ánh xạ này đã cho phép giới phê bình phương Tây nhận diện Han Kang trong cùng một hệ hình với các bậc thầy như Franz Kafka hay Witold Gombrowicz. Nền tảng cho sự kết nối liên văn hóa này, như được minh chứng trong tác phẩm 희랍어 시간 (Greek Lessons), đến từ chính nền tảng tri thức văn chương sâu rộng của Han Kang, được bồi đắp từ thư viện gia đình đồ sộ.

Bên cạnh các phân tích văn bản, vị thế của Han Kang tại quê nhà cũng là một chủ đề quan trọng. Bà không chỉ được vinh danh bởi giải Nobel, mà còn nhận được nhiều giải thưởng văn học uy tín từ các tập đoàn kinh tế lớn, với giá trị vật chất được cho là vượt trội hơn cả giải thưởng của Viện Hàn lâm Thụy Điển. Sự công nhận ở tầm mức cao nhất này song hành với việc mở rộng phổ độc giả trong nước, khẳng định tầm ảnh hưởng sâu rộng và vững chắc của bà tại Hàn Quốc.

Các tác phẩm chính được tham chiếu

• 채식주의자 (The Vegetarian): Tác phẩm đoạt giải Man Booker Quốc tế năm 2016, dịch ra tiếng Việt là “Người Ăn Chay” đã gây được chú ý ở Việt Nam ngay khi chưa có quá nhiều tiếng vang quốc tế.
• 흰 (The White Book): Một tập hợp các đoạn văn xuôi suy tưởng mang tính tự truyện,
• 소년이 온다 (Human Acts): Tiểu thuyết tái hiện cuộc thảm sát Gwangju, là tiền đề của “We do not part” – cuốn sách tiếp theo, viết về cuộc thảm sát Jeju thập niên 1980.
• 희랍어 시간 (Greek Lessons): Một câu chuyện tinh tế về sự giao tiếp vượt ngoài ngôn ngữ giữa hai tâm hồn tổn thương, thông qua bài học tiếng hy Lạp. Trong tác phẩm này, Han Kang tiết lộ nhiều sở đọc của mình