Cuộc tái ngộ  – Vũ Thành Long 

Nhưng thoát sao ra lối hổ hùm
Nuốt đời bao kẻ hái văn thơm! (Xuân Diệu)

Giới thiệu của Văn+: Lớp thanh niên lao động đi khỏi / lựa chọn / hay nới rộng vùng an toàn, trong sự mưu sinh, là chủ đề rất đáng thấy, đáng nhìn, đáng được khơi thêm, trong thực tại Việt Nam, nhất là ở thời kỳ của một nền kinh tế đang lên, với phong nhiêu nghề nghiệp, lựa chọn. Điều này cách đây 100 năm ở Mỹ, cũng là chủ đề của các nhà văn trẻ (bấy giờ) như F. Scott Fitzgerald.

Còn đây là truyện của một tác giả trẻ Việt Nam ở Hà Nội.

Truyện kể về cuộc gặp gỡ giữa Quang và Minh, hai người bạn cũ, sau bảy năm xa cách. Quang, hay còn gọi là Quang Quắt, ở lại quê nhà và làm một công việc bàn giấy mà anh không mấy yêu thích, cảm thấy cuộc đời đối xử không công bằng với mình. Anh từng nuôi nhiều cao vọng nhưng sớm từ bỏ vì không chịu nổi sự bon chen ở thủ đô. Trong khi đó, Minh Nam tiến và trở về với tư cách một người thành đạt, một “phù thuỷ marketing” [ nghề mà bỗng nhiên trở thành hiện tượng của thời đại, đến mức người ta cứ nghĩ rằng marketing sẽ đi đôi với thành công].

Quang ấp ủ ước mơ văn chương, và độc giả sẽ sớm nhận ra sự cay đắng của anh trong đời cơm áo, một nét cay đắng theo kiểu khác, không giống với “văn sĩ Hộ” của Nam Cao. Quang không thể thoát khỏi cảm giác thua kém và tiếc nuối cho những ước mơ văn chương dang dở của mình.

Cuộc tái ngộ 

Truyện ngắn của Vũ Thành Long 

***

Bảy năm trước, y từng cho rằng quyết định Nam tiến của bạn thật đáng mặt nam nhi. Minh quả thực đã tìm được luồng gió mới như đã hứa. Và còn mang nó về đây. Y đã làm nên. Bạn bè cũ mến mộ y – từ sớm, họ đã trông thấy ở y những tiên báo cho thành danh của y sau này. Giao thiệp với đủ hạng người, Sài Gòn rèn cho y cái dày dạn, rồi hào phóng ban cho y cái vẻ lõi đời. Giờ đây, y trở về cố hương với tư cách một người con thành đạt.

Suốt mấy hôm nay ở văn phòng, Quang cố dò la xem bạn y đã làm gì trong suốt thời gian qua. Y tò mò dòng đời muôn hình vạn trạng đã rẽ Minh sang những nẻo đường nào và thành công kia do đâu mà có. Một phù thuỷ marketing! – người bạn mà y vẫn nhớ đến dưới cái lốt tiều tuỵ và nghèo túng ấy. Hồi ức về người bạn cũ cứ lởn vởn trong tâm trí y, chúng nối thành hàng đan xen, chằng chéo, diễu qua nhập nhoạng, thật tương thích với cảnh tranh tối tranh sáng mà y đang ngồi đây, lắc đầu ngán ngẩm trước hàng chồng văn bản chờ được đóng dấu.

Không thể làm việc nổi: đầu óc của Quang Quắt chỉ hướng tới buổi hẹn chiều nay. Sở dĩ y có biệt danh ấy vì thuở trước y gầy tọp, người quắt queo như một nhánh củi khô. Thế mà nhờ rượu chè liên miên và chây lười nên chỉ vài năm trong nghề, y đã có một một cái bụng bia vào hàng hộ pháp đến mức che khuất thắt lưng, khiến bộ dạng y thành ra uể oải, khó coi. Tấm lưng phì nộn của y giờ đang ngả sâu vào ghế bành, ngất ngư xoay bên này bên kia, và nếu có thể, cái đồng hồ treo tường hẳn đã tan thành bơ dưới cái nhìn chằm chặp của y.

Quang Quắt liếc đồng hồ, mười phút nữa tới giờ tan ca. Y đảo mắt thăm dò, tỉ mẩn sắp xếp chồng giấy tờ, chào tạm biệt cái bàn và lăm lăm tiến về quầy lễ tân. Y chào mọi người rồi rảo bước về hướng đại lộ. Y thơ thẩn lề đường, tâm trí lần về hang cùng ngõ hẻm của một thời quá vãng. Y quen Minh suốt thời phổ thông và đôi bên vẫn giữ giao hảo. Minh từng là một thằng lêu lổng, có lẽ. Y học hành làng nhàng nhưng luôn được thầy cô châm trước: y có một cái miệng rất khéo. Đôi mắt biết nói và một chiếc răng khểnh khiến khuôn mặt y cười lên trông khá duyên. Hoạ hoằn y mới ta thán chuyện đời hay giãi bày tâm tư của mình với kẻ khác – y kín kẽ như một gã mật thám. Người ta có thể đoán biết với cái bản lĩnh trời cho ấy, y đã tầm ngầm đợi thời cơ tới và dứt khoát tóm lấy nó như một nòng súng không khoan nhượng. Tóm lại, y thanh toán sòng phẳng với thành công của y hiện tại và y xứng đáng có nó.

Quang Quắt bước mau hơn. Trời đông sẩm tối và lạnh dần. Vài thằng nhóc loai choai đang chơi ván trượt trên lề đường; phía trước, đài phun nước phả ra những tia vòm uốn lượn như một bó hoa nở rộ; xa hơn, ta thấy những nhân hình dật dờ tản mác, hoặc tụm thành nhóm đôi, ba, bốn người, chen vai thích cánh tỉ tê chuyện gì không ai hay. Hai bên đường, từng hàng xe tấp nập nối đuôi nhau, còi rú inh ỏi, nom ai cũng vội vã như thể đều đang được ngóng chờ. Quang chẳng quan tâm tới những sinh mệnh mà y đang lướt qua, mắt y dõi thẳng, cảm tưởng có một đường đạn tung ra từ tròng mắt ấy. Trong phút này đây, y thấy trong người lâng lâng, gần như say sưa, như thể y đang ở một chiều không gian khác. Mặc tưởng này sâu xa tới nỗi nó như nâng y lên, khiến y cao vời, vượt lên trên những con người bé nhỏ. Đầu óc y tự động đảo lại cuộc đời của chính mình như lật ngửa một đồng xu: y không nỡ chịu thiệt khi nghĩ về người khác quá nhiều mà không nghĩ đủ cho riêng mình.

Thời còn trẻ, ở Quang không phải không có những cao vọng. Thiếu vắng trải nghiệm và khả năng tự dìu dắt chính mình, mộng tưởng lập nghiệp ở thủ đô trong y sớm sụp đổ như toà lâu đài cát trước cơn sóng vỗ: vốn quen nhịp sống êm đềm, chậm rãi ở thôn nhà, sau bốn năm bám trụ ở thủ đô, y ngán ngẩm việc lặn lội giữa cảnh tắc đường tới cắm cọc ở một văn phòng ngột ngạt, chịu đựng đủ thứ rầy rà, đủ điều căm ghét mà ngoài mặt vẫn phải niềm nở thân tình với đám đồng nghiệp mà y chẳng quý hơn con chó trông nhà. Như thể một tước đoạt! Y đánh tiếng về quê, nhờ ông bà già lo lót, nhanh chóng khăn gói về tỉnh nhỏ và cam phận làm một anh bàn giấy quèn. Quê nhà cũng chẳng khá khẩm hơn là bao. Sau một thập kỷ bôn ba, luồn cúi, y vẫn dậm chân ở chức Uỷ viên chỉ huy quân sự.

Kinh qua một phần ba chặng đường, y nhìn lại và thấy cuộc đời dường như đã đối đãi không công bằng với y. Ngày trẻ, y từng tin rằng chỉ bằng ý chí, con người ta có thể làm nên mọi sự, có thể thách thức mọi nỗi khổ, đạp bằng mọi gian nan, và sau đó hẳn đường hoan lộ sẽ trải ra thênh thang bạt ngàn, y sẽ phóng băng băng trên đó như một đoàn hoả xa, và thành công kia sẽ dựng ngang hàng thẳng lối như những cột mốc. Tính nhàm nhán của công vụ nhanh chóng kéo y về thực tại: ngày lại ngày, y đóng bộ chỉnh tề như đúng chức vụ yêu cầu, loạt xoạt lật giở từng chồng giấy tờ, dập những con dấu, thời gian rảnh thì chơi cờ tướng trên mạng. Đối với y, công việc là món ăn chính, dù không phải bổ dưỡng nhất, trên bữa tiệc cuộc đời. Vì muốn giữ mối giao hảo, y ngoan ngoãn theo chân các đàn anh trong sở tới bên bàn nhậu mỗi tối thứ Sáu, uống rượu như hũ chìm và luôn lết về nhà trong tình trạng say khướt.

Quang Quắt suy nghĩ miên man tới mức đi quá chỗ hẹn. Y rầy rà quay đầu, miệng lầm bầm chửi thề. Trời càng lúc càng tối dần, ánh đèn cao áp rọi xuống làm nổi lên màn sương huyền như một tấm chăn bàng bạc, bảng lảng giữa không trung, lơ lửng trên đầu, ẩm ướt và giá buốt. Y cài khuy áo vest và xoa xoa tay. Một đám đông dồn tụ giữa ngã tư chặn y lại. Vì tò mò nên y len lỏi qua dòng người như con thuyền rẽ làn nước; bên lề đường, y thấy một người đàn ông ăn vận nhếch nhác, mình mẩy xây xát và bê bết máu. Người dân xung quanh nháo nhào, hô hoán gọi cấp cứu; trong thời gian chờ đợi, họ đặt người bị thương ngồi tựa vào cột đèn giao thông, ngay chỗ Quang đang đứng. Y thoáng rùng mình, bất giác lùi ra sau và lảng đi. Máu khiến y sợ, đôi khi chỉ chứng kiến nhân vật trên màn ảnh lấy dao lam khứa cổ tay, hay đơn giản là chuyên mục cắt tiết gà mỗi dịp giỗ diếc thôi, y đã thấy bủn rủn, nôn nao như người bị say xe. “Ôi dào”, y tự nhủ, “sao lại vớ phải mấy thứ dớ dẩn này không biết.” Vững dạ rồi, y lại sải những bước nhanh gọn, thoăn thoắt. Y muốn tránh xa khỏi đám đông kia càng nhanh càng tốt.

Quang đứng trước cửa quán Trạm Hồi Ức, chỉnh lại phần độn vai hơi nhăn nhúm và húng hắng thử giọng của mình. Tự dưng y hèn nhát và trù trừ, mãi sau mới quyết định bước vào. Quán rộng chia làm nhiều gian, y thấy khoan khoái đôi chút khi được bao bọc trong bầu không khí ấm cúng, tràn ngập đèn vàng, dìu dặt nhạc lên, lanh canh li cốc, rì rầm khách khứa. Các băng cassette, tivi đen trắng, cùng những chồng sách ngả vàng.

Một cô tạp vụ trẻ măng tới hỏi y đã có bàn chưa. Y phủi tay và nói y đang tìm một người bạn. Y quét mắt một lượt, khẽ nhón chân và nhíu mày để ra vẻ nghiêm trọng, nhưng khi tầm nhìn đã trở nên thoáng đãng hơn, y nhận ra không ai quay về phía mình. Đúng lúc toan quay đầu, y thấy Minh đang ngả lưng hút thuốc ở một bàn trong góc tường, chân nọ vắt chân kia, rất kiểu cách.

Y tiến về phía bạn một cách đường hoàng. Minh nhận ra y từ xa và cất giọng hồ hởi:

“Ô kìa, cậu bé nhút nhát! Lâu quá rồi nhỉ.. Ê, lại đây! Gọi đồ chưa? Quán này pha chế hơi lâu, thà tao tự vào quầy pha quách cho nhanh.. Em ơi, cho anh gọi đồ với… Mày uống gì? Cà phê nhé? Tao cũng vừa mới gọi một cà phê.. Đây, em ơi, cho bạn anh một nâu đá. Thế là hai nâu đá bàn này nhé. Nhanh nhé. À, với lại, mang anh cái gạt tàn.”

Bồi bàn mang gạt tàn tới và Minh khẽ rút một điếu thuốc, châm lửa, bặp bặp môi, nhả khói điệu nghệ. “Bạn vẫn kiên quyết không hút thuốc hả?” y hỏi khi bắt gặp cái nhìn ngơ ngác của bạn. “Tôi cũng từng nghĩ như bạn đấy. Nhưng đời quảng cáo mà bạn, nhiều áp lực lắm!” Y cười khẩy, mắt long lanh như thể thực sự tự hào vì điều đó.

Quang nở một nụ cười mỉm rất khẽ.

Bấy giờ, y mới có cơ hội nhìn ngắm anh bạn cũ một cách triệt để: tấm lưng phì nộn ngả vào ghế lounge, cái cổ ngắn ngủn, bè ra như cổ bò, mặt mũi đỏ phừng phực – có lẽ y vừa nốc rượu xong. Y diện một chiếc áo sơ mi nhung tăm màu nâu và quần kaki thô màu ngà, và y giắt cặp kính râm trước ngực, toát lên vẻ phong lưu kệch cỡm của lũ học đòi.

“Tôi vừa đi nhậu với mấy thằng bạn cũ”, Minh nói, và mắt nhìn xa xăm, thở dài, “cả hội tan tác cả rồi. Bạn có hay gặp chúng nó không?”

“Hiếm lắm.”

“Thằng Sơn có vẻ nát. Nhà nó vỡ nợ rồi.”

“Hôm qua vẫn thấy nó đăng ảnh đi du lịch.”

“Tài thật. Chỉ khổ ông già nó thôi.”

Hai người bạn đàm luận về những bạn bè thời cấp ba. Chuyện trò, ban đầu xoay quanh vụ xuống chó của nhà thằng Sơn, biệt danh “Cậu Ấm” suốt thời đi học. Quang kể bằng một giọng đều đều, hé lộ chứng tâm thần của mẹ Sơn, rằng bà này chuyên quấy phá chuyện làm ăn tại xưởng khai thác đất của bố nó bấy lâu. Ông chồng, vì muốn giữ thể diện, chấp nhận làm ngơ – nhưng ở nhà, họ chiến tranh lạnh, lướt qua nhau tại bàn ăn như người dưng trên phố. Trên Sơn còn một chị cả, chị này lấy chồng năm năm trước, một tài năng bóng đá lỡ thì vì chấn thương liên miên, rồi theo anh ta vào Nam và ở đó tới giờ.

“Hay hớm thật!” Minh nói. “Trước tao thử gạ mà không được. Con mẹ lên Hà Nội rồi về quê ra mẽ dân thành thị, đỏng đảnh lắm.”

“Thằng Sơn thì”, Quang lại nói, dường như không để tâm, “không biết phải nói sao nữa”, và y nhấp một ngụm cà phê, cau mày như thể đang sắp xếp các ý nghĩ, “chắc nó vẫn ngô nghê như dạo trước thôi.”

Rồi, người này bổ sung hồi ức của người kia, dừng chân trên từng chặng kỷ niệm: lần cả hai cùng trốn học đi chơi điện tử vào năm lớp mười một, bị thầy chủ nhiệm lôi ra khiển trách trước lớp, chân líu ríu cả vào nhau, đầu cúi gằm và mặt đỏ như gái tân; hay lớp mười hai, Quang lỡ thích người yêu cũ của chính bạn mình, khiến đôi bên lánh mặt nhau suốt một thời gian dài. Hoài niệm đẩy đưa, đôi bạn chìm vào một trạng thái say sưa, nhấm nháp dư vị u hoài của những tháng ngày xa xăm, đê mê trong một miền quá vãng, triền miên bất tận.

“Nhưng thôi”, Minh cắt ngang dòng tâm tưởng, “nói mấy chuyện này thì đến mai cũng chẳng hết”, và hắng giọng, “công việc thế nào, ổn chứ hả?”

“Tôi thì…” Quang đáp nhát gừng, “cũng phiên phiến thôi. Không đem so với bạn được.”

Minh cười khẩy. “Phải chăng nó cho đây là điều hiển nhiên?” bạn y nghĩ.

“Cái nghề quảng cáo ấy mà”, y xẵng giọng, “chẳng lấy gì làm béo bở đâu”, và y làm một động tác phẩy tay, nhăn mặt ngán ngẩm. “Thế mà”, y nói tiếp, cố hạ giọng xuống ra chiều nghiêm trọng, “nhiều bọn đâm vào đáo để. Nhưng tôi kể bạn nghe, mà tôi là người trong ngành hẳn hoi ấy nhé, là quảng cáo chỉ là nghệ thuật của sự đốt tiền mà thôi! Marketing phải xuất phát từ nhu cầu khách hàng, bạn được dạy thế phỏng? Thì.. tôi cũng được dạy thế, nhưng phần lớn khách của tôi họ chẳng có nhu cầu gì sất, họ mua vì họ cần phải giải ngân, có vậy thôi. Thằng này cắt hoa hồng nhiều hơn thì họ chốt.”

Quang thấy chướng trước những lời lẽ rặt vẻ huênh hoang này. Vì Minh nói hăng quá nên y đành gật gù ra vẻ đồng tình, rồi, nhấp một ngụm cà phê: nhân viên đã rót quá nhiều sữa đặc.

“Nhưng mà”, y nói, ngập ngừng như thể giọng nói của y bị cắt ra làm từng quãng, “chắc cũng kiếm đấy nhỉ? Nói tao nghe đi, có thật là… chạy một dự án… à không.. trong nghề họ gọi là gì ấy nhỉ..”

“Chiến dịch, bạn ạ.”

“Ừ, đúng rồi, là chiến dịch. Có thật chạy một chiến dịch đủ ăn cả năm không?”

“Cũng hên xui thôi,” Minh thờ ơ đáp. “Như xổ số ấy mà.”

“À…”

Một khoảng lặng bao trùm.

“Bạn có hay đi đây đi đó không?”

Bất ngờ trước câu hỏi có phần xỏ xiên, Quang Quắt cố tình hỏi lại rồi đáp một cách dè dặt, như một cậu học sinh mải chơi bị thầy giáo gọi lên trả bài đầu giờ:

“Tôi.. còn chưa ra nước ngoài lấy một lần.”

Minh cười khẩy. “Không”, y phẩy phẩy tay, “cần chi đâu nước ngoài. Cứ trong nước thôi là được rồi, bạn ạ. Bạn nên ra ngoài nhiều hơn. Bạn bảo tôi đã đi được bao nhiêu nước? Duy nhất một đợt sang Thái năm ngày cùng công ty cũ.”

“Nhưng ít nhất..”

“Nhưng”, Minh ngắt lời, “chỉ tính trong nước thôi, khắp sáu ba tỉnh thành này đều in dấu chân tôi. Thú lắm bạn ạ! Mỗi nơi một vẻ, không đâu giống đâu, nó mở mang con người ta, và ta thu lại những trải nghiệm quý giá. Vẫn chưa quá già đâu, vẫn đi được.”

“Nhà văn thì không thể thiếu vắng trải nghiệm, bạn nhỉ?” y đế thêm. “Hoặc, như ông anh trong ngành tôi hay nói, ‘Ta không thể viết nhiều hơn ta sống’.”

Quang hận bạn vì câu nói này.

Trên đường tới đây, y đã phác thảo một loạt những điều mình sẽ nói, đầu óc y tập dượt, lường trước những tình huống như thể y đang chuẩn bị cho một bài vấn đáp mà số phận, danh dự của y phụ thuộc cả thảy vào nó. Thế mà khi thời khắc tới thì y trở lại làm con người năm xưa. Một chú bé nhút nhát. Cay đắng thay. Sau ngần ấy năm, y vẫn loá mắt trước vầng hào quang của bạn, vẫn lép vế trước uy lực vô hình kia. Tất nhiên Minh biết y có viết lách chút đỉnh và thường trêu chọc bằng cách gọi y là “Nhà văn”. Mọi người ở sở làm cũng biết y nuôi mộng với con chữ. Trong những buổi chè chén vắng mặt y, họ đùa cợt rằng “đam mê của y đã bị triệt tiêu”, sau vài năm trong nghề, có khác nào ánh nến leo lắt rồi tắt hẳn khi hết sáp. Phút này đây, y thấy cái bộ tịch, cung cách của của người bạn cũ sao mà trưởng giả, khả ố đến thế. Y nguyền rủa bạn vì sự kênh kiệu và thoáng hối hận vì đã tới buổi hẹn này.

“Ồ, anh bạn, sao thế?” Minh hỏi, khi thấy cái nhăn mày của y. “Tôi nói gì không phải à? Chỉ là vài lời bâng quơ thôi mà.”

Y khua tay thay cho câu nói: “Không sao đâu”.

“Bạn vừa lấy vợ năm ngoái nhỉ?” bạn y lại hỏi.

“Ừ, bạn, tôi vừa đón cháu đầu lòng ba tháng trước.”

“Trai hay gái?”

“Một ông con.”

“Thế thì tốt quá rồi,” Minh nhoài người ra trước, làm giọng phấn khởi, “trúng số độc đắc nhé. Congrats, my friend! Thứ lỗi cho tôi vì đã không về dự ngày lễ trọng đại của bạn! Xin chúc bạn con đàn cháu đống, rượu uống như nước lã mà vẫn khỏe như vâm, và bảy mươi tuổi vẫn còn khiến người khác thất tình. Ha! Ha!”

“Còn tôi”, y nói tiếp, giọng ta thán, “tôi đến phát ốm với những thúc giục từ bà mẹ yêu dấu của mình.” “Cuộc đời còn nhiều cảnh đẹp quá”, y đung đưa người, mắt nhắm như ngâm thơ, “mà tôi lại không nỡ tự giam mình.”

Quang vẫn lặng thinh, bạn y tiếp tục chìm vào độc thoại:

“Người như bạn chắc không sống nổi ở miền Nam. Khí hậu trong đó oi bức lắm, nhưng đàn bà thì cũng làm ta râm ran hệt vậy! Tôi có thể kiếm cho bạn vài cô nàng, dễ như bỡn, nếu bạn có tình cờ ghé chơi. Bạn có thích hạng mẫu ảnh không? Chúng nó thanh toán thù lao trên giường cho mấy anh phó nháy. Nhưng thú thật thì tôi ưa cánh sinh viên hơn, trẻ, khoẻ và ít tốn gạo. Sao, thế gu của bạn là gì? Có còn thích những chị gái một con như dạo trước nữa không? Hề! Hề!”

Rồi, thấy Quang ngần ngừ không đáp, tròn mắt tròn miệng, mặt đỏ nhừ như gái xuân, y cười thích chí như vớ được mẻ.

“Ôi ông bạn, Quang Quắt ơi, bạn vẫn là con cưng của mẹ. Vẫn ngoan ngoãn, dễ bảo hệt thuở nào. Tôi là tôi phục bạn đấy. Bạn..”

“Bạn cũng sớm yên bề gia thất đi thôi,” Quang ngắt lời.

“À, vậy ra bạn cũng như mọi người, khuyên tôi nên chui đầu vào rọ.”

“Bạn sẽ tự nguyện chui đầu vào rọ thôi”, y đáp, với giọng điệu của một người đã từng trải cái cảnh ấy, “nếu bạn tìm được một cái rọ đúng kiểu.”

“Bạn thật sự nghĩ tôi sẽ thế à?” bạn y vặc lại.

“Chứ sao?” y xẵng giọng đáp.

Minh gật gù và bật cười khinh khỉnh. Điều này làm Quang thấy chướng. Tranh thủ bước đà, y toan lên giọng nói tiếp, nhưng chuông điện thoại reo, bạn y nhìn màn hình, chẳng nói chẳng rằng, vội vã ra ngoài hiên bắt máy.

“Thằng cha lỗ mãng!” Quang nghĩ.

Minh trở lại: y có chuyện gấp, cần đi ngay. “Hẹn ông bạn dịp tới nhé”, y vồn vã nói. Đôi bạn đứng dậy và bắt tay thân tình. Từ lúc đứng lên tới lúc ra thanh toán họ còn rả rích thêm một hồi, đủ tư liệu cho một nhà văn giàu trí tưởng tượng tạo nên một thiên truyện ngắn. Hai ông khách đồ sộ tới đứng trước sảnh tính tiền, và giằng co một hồi, Minh giành phần thắng: y rút ra chiếc ví da màu đen khổ nhỏ như loại của đàn bà hay dùng, và khẽ thầm thì vào tai bạn y giá tiền của nó.

Quang lùi ra sau, rồi, như sực nhớ ra một dự định:

“À, tối nay bạn bận gì không? Tiện qua nhà tôi ăn một bữa luôn, tôi sẽ gọi điện cho bà xã chuẩn bị trước. Lúc về là chỉ việc đánh chén thôi.”

“Tiếc quá, bạn hiền!” bạn y mím môi, chẹp chẹp miệng. “Sáng mai tôi phải chở bà già lên tỉnh làm chút giấy tờ.”

“Thế tối mai?”

“Chiều mai tôi đi rồi. Thôi nào.. hẹn bạn khi khác nhé. Anh em mình thì thiếu gì dịp. Biết đâu lần tới về, tôi lại mang tới cho bạn một cái rọ đấy!”

“Vậy Tết vào nhà tôi ăn một bữa đi, tôi sẽ thết bạn ra trò. Chốt nhé.”

“Được rồi, chốt.”

“Thế là bạn nợ tôi một bữa đấy nhé,” Quang nói và vỗ nhẹ vào vai bạn khi ra trước cửa, “Tết này nhé, đừng quên đấy.”

“Nhất trí thế”, Minh đáp, rồi khuất dạng.

Còn lại một mình, Quang thất thểu lê bước trở lại sở làm và lấy xe ra về. Đi đường, gió thốc vào mặt y tê tái, khuấy động những uất ức bị y đè nén nãy giờ. “Ôi dào! Đáng ra mình không nên tới mới phải”, y tự nhủ, và tự trách mình là một thằng ngu.

Y về tới nhà và vụng về tra chìa khoá vào ổ như kẻ say. Y nhìn quanh quất một hồi, cái cặp lồng sắt úp trên bàn, trong chứa một liễn rau muống xào tỏi, lưa thưa vài ngọn, vài miếng chả lụa, một bát sứ và đôi đũa đặt cạnh bên. Y không ăn ngay mà mon men tới căn phòng sát vách, mở hé cửa đủ để thấy vợ y đang ru con ngủ. Cánh cửa lâu không tra dầu phát ra những tiếng ken két, vợ y quay phắt người lại, rồi, khi nhận ra đó là y, cô giơ tay ra hiệu như muốn nói: “Hãy nhẹ nhàng!”

Y lặng lặng rời đi, tiến về phía sofa rồi lăn vật xuống đó như vừa lĩnh một cú đòn sau gáy.

“Một tên tuổi máu mặt trong làng quảng cáo”, y nghĩ, “cái thằng cha đấy à. Bọn nhà báo đặt cho nó một cái tên nghe mới thật kêu.” Y nhếch mép dè bỉu, cố thuyết phục bản thân rằng cái điệu bộ kệch cỡm ban nãy của Minh chỉ là mẽ ngoài, hoặc quá lắm là tác dụng phụ của đời sống bon chen nơi Sài Thành, giữa sự đua tranh khốc liệt trong làng quảng cáo. Y không tin mình thua kém. Y coi khinh cái nghề của bạn mình, rặt một lũ lừa đảo! Rồi dòng suy nghĩ tự động đưa đẩy y về công việc tẻ ngắt của mình tại sở làm. “Dù sao cũng là một việc nghiêm túc, đứng đắn” – y tự nhủ – và trong thoáng chốc y thấy mình như được nâng lên, vời vợi và cao quý hơn bạn. Dẫu sao Minh cũng chỉ là một thằng cha phóng đãng, ba mươi tuổi đầu mà vẫn ngất ngưởng như tụi sinh viên mới lớn. Cái lối ăn mặc lạ chưa! Bấy giờ, trong đầu y, từng lời đối khẩu bỗng phật ra như một cuộn băng; y thán phục mình trước những ý nghĩ xuất thần, rồi đâm bực tức vì chúng đến muộn. Bao giờ cũng thế. Y đâu phải tuýp người bặt thiệp. Y đui mù ở chốn giao tế. Vợ y vẫn thường ý nhị chê bai (cô biết tính chồng mình vốn nhạy cảm trước những lời chê bai) cái ngờ nghệch của y trong khoa ứng xử.

Phòng khách im như tờ. Chiếc đồng hồ quả lắc treo trên tường rung từng tiếng ngân vang, được vách tường dội lại như bổ vào đầu, làm y váng óc. Y ngó khung ảnh viền đen thếp vàng chụp y và vợ nhân ngày cưới. Y nhổm dậy, tiến lại gần, đặt tay vào khuôn mặt người phụ nữ mà y vẫn đầu ấp tay gối hằng đêm, người phụ nữ trong bộ quần áo ngủ, đầu tóc rối bời, đang nằm cách y một vách phòng kia. Y nghĩ lại lời của Minh, “Cuộc đời còn quá nhiều cảnh đẹp, mà tôi lại không nỡ tự giam mình.” Y nghĩ lại giọng điệu châm chọc khi bạn y thốt ra câu nói đó. Đúng là quân xỏ lá!

Ngẫm lại, y thấy hôn nhân đến với mình thật tình cờ, như cách người ta rút một lá bài hay gieo một quân xúc xắc. Nhan sắc của vợ y đã tàn phai ít nhiều, lửa tình chưa kịp nhóm đã tắt lụi trước những thúc giục tới tấp về nhà riêng, xe hơi và sổ tiết kiệm. Nhưng y vẫn còn trẻ trung, tuấn tú đến thế! Y mới có ba mươi, đâu thể gọi là đã lỡ hẹn với thành công. Thực lòng mà nói, Minh thua y cả về gia cảnh lẫn học vấn, vậy thì điều gì ngăn trở y? Cái tính rụt rè của y! Cái thói an phận thủ thường trời đánh thánh vật! Y ngại sống tha hương, y gắn chặt với nó như con chó sủa nhặng khi gần chuồng. Vạn nhất có thể viết một cuốn và đem xuất bản ngay, y có thể sống như Minh, dám lắm chứ!

Ngày còn độc thân, y thường mượn từ thư viện tỉnh về hàng lô tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch, hồi ký, vân vân, để nhấm nháp giết thì giờ và đắp bồi đam mê viết lách. Mỗi tối trở về từ sở, y miệt mài sáng tác với niềm hăng say của một trí tuệ đang tự giải phóng. Vì nghèo ý và làm việc một cách tuỳ hứng, tất cả mọi tác phẩm của y mới chỉ dừng lại ở mức bản thảo. Y đem cất chúng trong hộc bàn, mỗi cuối tuần bỏ ra thêm thắt, chỉnh sửa rồi trả về chỗ cũ. Vợ y từng đọc các bản thảo này, cô khích lệ y bằng những lời lẽ nồng nhiệt nhưng không đòi thêm. “Ôi, sao mình lại nghĩ vớ vẩn thế này?” y thầm nghĩ. Cút đi, cút hết đi. Y nhìn lên một cuốn sách nằm vất vưởng ở kệ tủ và với tay lấy nó xuống: Oliver Twist. Dickens, phải rồi, Dickens là người đã kéo y vào mộng tưởng xa vời của văn chương.

Y thử lẩm bẩm một đoạn của cuốn sách:

“Oliver khóc váng nhà. Nếu biết mình là trẻ mồ côi, phải sống nhờ tình thương của các giám thị và các tình nguyện viên của nhà thờ giáo xứ, thì có lẽ nó sẽ còn gào to hơn nữa.”

Thế đấy, liệu y có thể viết, có thể mỉa mai công kích qua lời văn một cách ý nhị như thiên tài kia? Chưa chi y đã thấy nản. Quá muộn rồi. Tài năng đã thui chột, nhiệt hứng đã suy tan. Bút cùn mạt kiếp. Y chỉ là một thằng hèn! Thế mà y đã nhiều lần toan bỏ việc ở ủy ban để trở lại thủ đô cơ đấy! Y hình dung mình sẽ thuê tạm lấy một căn gác xép, hết mình sáng tác và dẫu chết vì uống mười lăm ly cà phê một ngày như Balzac thì cũng thây kệ. Y sớm vỡ mộng vì nhận ra mình không có thiên khiếu trong lĩnh vực mà thiên khiếu là đầu vào tiên quyết này, và y dằn lòng chỉ giữ đam mê ở chừng mực thường thức, nhưng nó cũng trôi dạt khỏi đầu y sau nhiều năm chôn mình tại sở. Tâm hồn y ráo hoảnh, cằn cỗi, y phó mặc sự đời theo cái lối chuộng an phận thủ thường. Ở tuổi ba mươi, y thấy mình dường như đã tới ngưỡng, chững lại như con thuyền gặp tảng đá ngầm giữa đại dương cuộc đời.

Nghĩ ngợi như thế, y cảm thấy rất buồn, một sự ủ ê khó chịu lan toả khắp tứ chi chẳng khác nào một cơn bệnh. Y nghĩ về Minh cùng điệu bộ phách lối, tự thuyết phục rằng cái diêm dúa loè loẹt kia có lẽ cốt nhằm che đậy một tâm hồn vào hạng xoàng xĩnh nhất. “Nhưng nó đã sống cho ra sống”, y cười một mình, như thể con người y giờ đang tách làm hai và phản bác lẫn nhau, “còn mình thì chỉ quẩn quanh ở cái xó này, ngoan ngoãn và vô hại (Minh hẳn sẽ nói thế) như một con cừu.” Y nhớ về một câu chuyện từng đọc thời trẻ, một chuyện tình bi đát giữa người đàn ông trung niên đã lập gia đình và cô tình nhân trẻ nhút nhát. Vào lần gặp cuối, cô gái đặt vào tay người tình một viên thuốc có thể giúp anh ta trở lại quãng thời gian độc thân trước đây và chọn lựa lại. Gã ngần ngừ trong phút chốc nhưng cô gái đã kịp bắt gặp ánh nhìn ấy. Cô ném viên thuốc ra ngoài cửa sổ và gã tự động rời đi. Y thấy nực cười vì cái cốt truyện tầm thường từng khiến y thổn thức ấy, nhưng nếu được trao một viên thuốc như vậy thì y sẽ tống thẳng vào cổ họng mà chẳng chần chừ lấy một giây. Y không còn giận Minh về những lời bóng gió sâu xa ban chiều nữa, y đâu hèn tới vậy. Trong lòng y giờ đây chỉ có một nỗi luyến tiếc dâng lên đều đều như những đợt sóng, bị chặn lại trước cuống họng nhưng rồi nó tràn ra khỏi khoé mắt y, giàn giụa, bết bát.

“Chồng ơi? Thay cho con cái tã lót!” tiếng vợ y từ trong phòng vọng ra.

Ảnh minh hoạ: The Desperate Man của Gustave Courbet 

Hết.